Ney

Ney olarak adlandırılan ve Osmanlı dan bu yana dini söyleşiler ve ilahilerde kullanılan bu üflemeli müzik aleti, bizim tarihimizin ve bizim atalarımızın bize bıraktığı bir mirastır diyebiliriz. Öncelikle ney için yazmaya başladığım bu makalede size gerekli bilgileri kuşkusuz vereceğim ve aklınızdaki soru işaretlerini gidereceğime inanıyorum. İlk olarak, Ney’in tarihine baktığımız zaman birçok usta ve zanaatçının isimlerini bulabilirsiniz. Bu üstatlar ve zanaatkarlar için önemli bir enstrüman modeli olan ney, geçmişten beri dinlediğimiz ve hala varlığını sürdüren birçok anonim müzikler ve ilahilerde hala çalınmaktadır. Bunun için, farklı notalar ve farklı ney çeşitleri kullanılmaktadır. Örnek verecek olursak, bu müzik aletinin toplam bilenen 12 farklı çeşidi bulunmaktadır. Bu çeşitlere neye göre yapılmıştır ve özellikleri nelerdir? Bu farklılıkların altını çizecek olursak, ilk önce çeşitliliğin farklı notaları çıkarma isteğinden dolayı oluştuğunu söylememiz gerekmektedir. Çünkü delik sayısı aynı kalsa da uzunluk değiştiğinden dolayı farklı nota aralığında el hareketleri ve üfleme tonunuz ile bir notanın farklı aralığında ses çıkara bilirsiniz. İşte bu noktada uzunluk önem görmektedir. Şimdiyse uzunluğa gelecek olursak, ney için uzunluk aralığı şimdilik 350 milimetre olarak bilinmektedir. Bunun nedeniyse, daha kısa olduğu zaman, ya parmak hareketlerini kısıtlayacağı için ya da boğma sayılarının ve ölçülerinin düzensiz olacağındandır. Diğer yandan maksimum en büyük ney modeliyse, 1025 milimetre uzunluğunda mevcuttur. Daha uzunu veya kısası ilerleyen süreçte olacağı hakkında olumlu bir düşüncem yok. Çünkü, şu an mevcut olan modeller ile istediğiniz nota veya ton ya da tınıyı rahatlıkla çıkarabilirsiniz. Ancak, bunun seçimi için bir bilene danışmanız benim önerimdir. Çünkü her bir çeşidi ayrı ortam ve farklı edebiyat söyleşileri ya da ilahiler içindir. Ek olarak, size ney hangi malzemeler ile yapılmaktadır? Sorusundan detaylı olarak bahsetmek isterim. Ney yapımında kullanılan malzemeler ile yaptığımız derin araştırma sonucu birçok makalede yazmayan püf özellikleri bulduk. Mesela, Kamış bitkisinden yapılan ney modelleri, başpare olarak adlandırılan bir üfleme kısmı ve parazvane olarak adlandırılan alt ve üst boğumlardaki metal parçasından oluşmaktadır. Ek olarak, 7 delik ve toplam 9 boğumdan oluşan bu enstrüman modeli, özel bakır ya da pirinç maddesi ile boğumlar arası sarılarak çatmaması için daha güçlü bir yapıta getirilmektedir. Bu detayı da verdiğimize göre diğer özelliklere gelecek olursak, kolay el hareketleri ile doğru notaları da bu müzik aletinde kolayca çıkarabilirsiniz. Ancak, kolay dediğime bakmayın çünkü makalenin devamında zorluğundan da bahsedeceğim. İlk olarak, klasik ney modelinde RE, 2 farklı tonda DO, 2 farklı tonda Sİ, LA ve sol notası olmak üzere istediğiniz tonu çevik el hareketleri ile çıkarabilirsiniz. İşte bu noktada diğer farklı ney modellerini kullanarak hem farklı notaları seslendirebilirsiniz. Hem de notaların farklı ses aralığında tınıları duyurabilirsiniz. Bu başlığa son olarak, ney kullanan kişilere yani neyzen olarak anılan sanatçılara kullanımı soruduğunuz zaman, boruyu ısıtmanız gerektiğinden ve sabır gerektiren bir enstrüman olduğunu söyleyeceklerdir.

Kız ney olarak bilinen ve 700 milimetre uzunluğa sahip olan bu ney çeşiti, tıpkı diğer neyler gibi aynı malzeme ile yapılmaktadır. Ancak, normal Ney’e kıyasla daha ince ton yani tiz sesleri çıkarabileceğiniz bu ney modeli, çıkardığı ses tonu nedeniyle dinleyiciyi kolayca etkileyebilecek özel bir ney modelidir. Zaten ismini de özelliğinden almaktadır. Bu ve diğer ney modelleri yukarıda bahsettiğim üzere farklı çalış tarzlarına göre yapılmaktadır. Daha detaylı bilgiyi aşağıda verdiğim link deki internet satış adresinden alabilirsiniz.
 

Si karar üretilen ney'ler ilk başlayanlar için önerilen modellerdir. Hem kullanım kolaylığı hemde ham nota dizilimi olması sebebi ile ney eğitimine yeni başlayanlar si ney kullanmaktadır.