Müzik Türleri
Müzik, belki de dünyanın en eski duygu ifade etme şeklidir. Duygu, düşünce ve hislerin ifade biçimi olan müzikler, ritim ve sesin bir araya gelmesinden oluşur. Kullanılan enstrümanlara ve dönemlere göre farklı çeşitleri olan müzikler, her dönemde farklı yapıda karşımıza çıkmaktadır.
Müzik Türlerinin Tarihi ve Kökeni
İnsanlığın var olduğu ilk zamanlardan beri yaşam içerisinde kendisine yer bulan müzik, en önde gelen iletişim yolarından birisi olmuştur. Duygu, düşünce ve istekleri karşı tarafa anlatmanın en zarif yolu olan müzikler, her dönemde farlı şekilde vuku bulmuştur. Coğrafi şartlar, dilin filolojik yapısı, çevre faktörü gibi pek çok etken üm müzik türleri üzerinde etkili olmuştur. Bu nedenle her coğrafyada farklı müzik türleri, farklı müzik aletleri ile icra edilmektedir. Dönemin gelişmişlik seviyesi de müzik üzerinde belirleyici olmaktadır. Bu noktada batı müziği üzerine konuşacak olursak, asırlar boyunca farklı birçok müzik türü ortaya çıkmıştır. Bunlar şöyledir:
- Klasik Müzik: Batı müziğinde en eski türlerden birisi hiç şüphesiz klasik müziktir. Batı müziğinde en eski ve en köklü müzik türlerinden olan klasik müziğin kökeni Antik Yunan ve Roma dönemlerine kadar uzanmaktadır. Antik Yunan dönemi sonrasında her dönemde önde gelen besteciler sayesinde gelişim ve değişime uğrayan klasik müzik, son halini almıştır. Antik dönem sonrası Orta Çağ’da özellikle kilise, klasik müziğin öncüsü konumundaydı. Bu dönemde kilise müzikleri değişip gelişerek çoksesli teknikler ortaya çıkmıştır. 20. Yüzyıl ve sonrası için geçerli olan Modern ve Çağdaş Dönem içerisinde de klasik müzik yenilikçi tarzlara sahne oldu ve çeşitlendi. Klasik müziğe elektronik müzik de etki etmeye başladı.
- Blues Müzik: Kökeni Amerika Birleşik Devletleri’ne dayanan bu müzik türünün ortaya çıkmasında özellikle güney bölümde yaşayan siyahiler etkili olmuştur. Kölelik sisteminin şiddetle uygulandığı 18. Yüzyıl sonrası dönemde Afrika’dan getirilen köleler bu müzik tarzının oluşmasına katkıda bulunmuştur.
- Jazz Müzik: Bu müzik türünün kökeni de Amerika’da yaşayan Afrikalı topluluklara dayanmaktadır. Kölelik dönemlerinin sona ermesiyle birlikte ortaya çıkan bu müzik türü, içerisinde Afro-Amerikan kültürü bileşenleri barındırmaktadır. Afrika kökenli müzikler arasında özellikle Blues müzik türünden etkilenen Jazz, batı tarafında da askeri bando müziklerinden etkilenmiştir.
- Rock Müzik: Kökleri Blues, Country ve Rock and Roll farklı türlere dayanan Rock müzik, 20. Yüzyılın ortalarından itibaren popülerlik kazanmıştır. İngiltere ve Amerika’da ortaya çıkan bu müzik türü sosyal alanların genişlemesi sonrası gençler arasında hızlı ve hareketli müzik türü olarak öne çıkmaktadır.
- Pop Müzik: Pop müzik de 20. Yüzyılın dünya müziğine kattığı müzik türlerinden birisidir. Bu kadar popüler olmasının ana nedenlerinden birisi, diğer müzik türlerine nazaran daha akılda kalıcı ve kısa şarkılar olmasıdır. Ses kayıt cihazlarının gelişmesi ve radyoların kullanılmaya başlaması da, pop müziğin globalleşmesi açısından etkilidir.
- Rap Müzik: Rap müzik de Amerika kıtasında doğup dünyaya yayılan müziklerden birisidir. Amerika’da yaşayan Afrika kökenlilerin öncü olduğu bu müzik türünde söz ve müzik hızı, diğer müziklere göre daha fazladır.. Ritmik şekilde konuşarak yapılan rap müzik, genellikle arkada çalan beat ile yapılır. Son dönemde Eminem, Drake, Jay-Z, Travis Scott gibi sanatçıların temsil ettiği rap müzik, her geçen gün dinamik parçalar üretmeye devam etmektedir.
- Elektronik Müzik: Teknolojinin gelişmesi, hayatın her alanının teknoloji ile buluşmasına neden olmuştur. Bu gelişimden doğal olarak müzik piyasası da etkilenmiş, elektronik müzik çeşidi ortaya çıkmıştır. Elektronik ortamda yapılan bu müzik çeşidi, dans etme yönlendiren ritimlerden oluşur. Genel olarak yüksek sesle dinlenen bu müzikler günümüzde özellikle partilerde oldukça sık dinlenir.
Günümüzde batı müzik türleri en popüler müzik türleri arasında yer almaktadır. Ancak bununla beraber dünyanın diğer bölgelerinde bulunan bazı müzik türleri de kendi bölgelerini aşarak dünyanın dikkatini çekmiştir. Bunlardan bazıları şöyledir:
- Reggae: Kökenleri Jameika’ya dayanan bu müzik türünde Bob Marley en ünlü sanatçıdır ve bu müzik türünü dünya’ya tanıtmıştır.
- Latin Müziği: Latin Amerika bölgesinde olan bütün müzik türlerini kaplar. Bachata, salsa, reggaeton, cumbia gibi alt türlere sahiptir. Latin bölgeleri başta olmak üzere İspanyolca ve kısmen Portekizce konuşulan bölgelerde oldukça popüler bir müzik türüdür. Zamanla ünü bu bölgelerden çıkarak tüm dünyaya yayılmıştır.
- K-Pop: Kökeni Güney Kore topraklarına dayanan bu müzik türü, son dönemde özellikle gençler ve çocuklar arasında oldukça popüler olmuştur. Müzik ve görsellik iç içedir.
En Popüler Müzik Türleri ve Özellikleri
Tarih boyunca her dönem de farklı müzik türleri popüler olmuştur. Bu farklılaşmanın ana nedeni değişen düşünce yapısı, çağın getirdikleri, toplumsal ve teknolojik gelişmeler gibi unsurlardır. Günümüzde en popüler müzik türleri arasında ilk olarak pop müziği sayabilmek mümkündür. Sözleri diğer müzik türlerine göre daha anlaşılır olan pop müzikte şarkılar daha kısadır. Müzikleri canlı olan bu müzik türünün bu kadar popüler olmasında bir sebep de pop müzik de dünya çapında reklam ve prodüksiyonlar yapılmasıdır. En popüler müzik türleri arasında rock müzik de kendisine ilk sıralardan yer bulmaktadır.
Güçlü söz ve ritim ve şarkı yapısı ile ön plana çıkan bu müzik türünde gitar aktif olarak kullanılır. Özellikle canlı performanslarıyla ünlü olan rock müzik, çok çeşitli alt türlere sahiptir. Popüler olan bir diğer müzik türü de rap müziktir. Sözler çok daha etkin kullanılan rap müzikte, söz arkasındaki ritim yahut beatler parçaları ön plana çıkarmaktadır. İçerisinde şiirsel anlatılar da bulunabilen rap müzikler, başka şarkılardan ve raplardan belli kısımları alarak tekrar şekillendirip kullanabilir. K-Pop da son zamanlarda popülerliğini artıran müzik türlerinden birisidir. Güney Kore’de ortaya çıkan bu müzik türü görselliği ve dans figürlerini ön planda tutar.
Özellikle çocuk ve gençler arasında bir hayli sevilen bu müzik çeşidi, çok üyeli gruplardan oluşmaktadır. Bu gruplar bir endüstri halinde hareket eder ve dinleyicilerine kolay hatırlanabilen ve tekrar eden nakaratlı şarkılar sunar. Yine Latin müziği de son dönemlerde oldukça popülerdir. Latin Amerika bölgelerinde oldukça popüler olan Latin müzikleri, yavaş yavaş tüm dünyaya yayılmaya başlamıştır. Kaynağı Latin kültürü ve müziksel gelenekleri olan Latin müziği, dinleyiciye geçirmek istediği duyguyu oldukça iyi ifade eden ritimlerden oluşur. Teknolojinin etkisiyle ortaya çıkan ve gittikçe popüler olan bir diğer müzik türü de elektro müziktir. Elektronik ortamlarda oluşturulan müziklerin yüksek ses ve ritimlerle dışa verilmesidir. Genellikle dans için kullanılan bu müzikler parti ve gece kulüpleri gibi yerlerde sıkça kullanılır.
Müzik Türlerine Göre Enstrümantasyon ve Yapı
Müzik türlerinde bulunan enstrümantasyon ve yapı, o müzik türünün gerektirdiği müzik ritmine, estetiğe ve enstrüman özelliklerine göre değişiklik gösterir. Bu nokta, dünyadaki müzik türleri arasında değişmez bir kavramdır. Bu noktada örnek vermek gerekirse, Rock müzik icra edilirken ana enstrüman gitardır. Rock müzik yapılırken çeşitli bas gitarlar ve elektrikli gitarlar kullanılır. Rock müzik deyince akla ilk gelen enstrüman olan gitarın yanında klavye enstrümanları ve davul setleri de oldukça sık kullanılır. Rock müzik yapılırken bu enstrümanların kullanılmasının ana nedeni, bu tür fazlasıyla yüksek sesli ve hareketli ses çıkaran enstrümanların Rock müziğin doğasına uygun olmasıdır. Çok yüksek sesli, yüksek ritimli ve coşkulu bir müzik türü olan Rock için en uygun enstrümanlar bu enstrümanlardır. Klasik müzik için ise durum daha farklıdır.
Klasik müzik icrası sırasında genel olarak bir koro ya da orkestra bulunur. Bu koro ve orkestraya yardımcı olarak çok çeşitli müzik aletleri kullanılmaktadır. Çello, keman, flüt, klarnet, kontrbas, davul bunlardan ilk akla gelenlerdir. Genel olarak sakin tonda seyreden bu müzik türünde korolar önemi yer tutar. Jazz müzikte aynı klasik müzikte olduğu gibi bir koro ya da orkestra tarafından dinleyiciye sunulur. Bu müzik türü esneklik ve yeniliğe açık olma açısından diğer müziklerden ayrılmaktadır. Bu nedenle Rock ve Klasik müzikte olduğu gibi kesin yargılarla bu enstrümanlar kullanılır demek zordur.
Bestekar, istediği müzik aletini müziğin içerisinde kullanabilir ancak genel olarak Jazz müzik yaparken trompet, saksafon, piyano, trombon gibi müzik aletlerini oldukça sık görmekteyiz. Pop müzik de Rock müzikte olduğu gibi gitar çeşitleri, davul ve elektronik klavyeler öndedir ancak bu müzik türünde basitlik, akılda kalıcılık ve kendini tekrar etme öne çıkmaktadır. Rock müzik kadar hızlı, sesli ve kargaşa hâkim değildir. Hip-Hop müzik ise genel olarak vokaller, rap parçaları ve ritimler gibi farklı ögeler kullanılarak dinleyiciye sunulur. Dünyadaki müzik türleri ve açıklamaları bu şekilde enstrümantasyon ve yapı üzerinden açıklanabilir.
Kültürel Etkileşimler ve Müzik Türleri
Müzik türlerinin oluşumunda, şekillenmesinde ve gelişmesinde en büyük etken kültürdür. Bir iletişim aracı olarak ön plana çıkan müzik ile asırlar boyunca insanlar kendi tarihlerini diğer nesillere aktarmış, kültürlerini tanıtmış ve çoğu zaman kendi geleneklerini müziklerinde yaşatmışlardır. Bu noktada farklı kültürler ile etkileşim içine girildiği taktirde müzik de değişime uğrar. Buna en büyük örnekler Blues gibi müzik türleridir. Amerika’da köle olarak hayatını devam ettiren ve zor şartlar altında yaşayan Afrikalıların, kültürlerini yaşatmaları, benliklerinden kopmamaları ve kötü yaşam standartlarına dayanmaları için oluşturmuş olduğu müziktir. Afrika kökenli kişiler ile Amerikan dil ve müzik şeklinin birleşimi olan bu türler, kültürler arasındaki etkileşimin müziğe olan yansımasının en büyük örneğidir. Hip-hop da bu müzik türlerine örnek olarak gösterilebilir. Asıl çıkış kökeni Blues gibi Amerikan siyahi kesimi olsa da Asya, Latin ve diğer kültürlerle etkileşime girerek gelişmiştir. Yine Jazz müziği, Afrika kökenli toplulukların söz ve ritimleri ile batı tarzda enstrüman ve klasik müzik türlerinin bir karışımı sonrası ortaya çıkmıştır.
Bu konu da bir örnek de Tango üzerinden verilebilir. Tango müziğinin orijini Arjantin’in Buenos Aires şehridir. Bu şehirde gelişen tango müziğinin çıkış süreci incelendiğinde Tango’nun Arjantin’de bulunan candombe, milonga ve habanera gibi yerel müzik tarzları ile Avrupa’dan gelen diğer müzik çeşitlerinin bir karışımı olduğu görülmektedir. Sonuç olarak kültürler birbirleriyle etkileşime girdikçe müzik gelişmeye ve değişime uğramaya devam eder. İster hareketli, ister sakin müzik türleri olsun bu durum değişiklik göstermez.
Müzik Türlerinin Geleceği: Trendler ve Yenilikler
Müzik dünyasında her geçen gün değişimler yaşanmaktadır. Bu değişimlerin bu kadar hızlı olmasında ana neden, belki de teknolojinin bu denli aktif kullanılmasıdır. Farklı kültürlerle iletişimin oldukça kolay olması, farklı ırklardan ve kültürlerden insanların bir arada daha fazla yaşaması gibi durumlar müziğin evrimleşmesine katkıda bulunmaktadır. Teknolojinin gelişmesinin müzik üzerinde bir başka etkisi de, müzik dünyasının içerisine elektronik müziklerin de girmeye başlamasıdır. Geçtiğimiz yüzyılda en popüler müziklerden olan klasik müzik türleri günümüzde eski popülerliğini kaybetmiştir.
Günümüzde müzik trendleri, Opera, bale, senfonik türlerden ziyade çok daha hareketli, beatlerin bol kullanıldığı, elektronik ortamda ses tonlarının oynandığı müzikler etrafında şekillenmektedir. Trap müzik de elektronik ile müziğin birleşimlerinden birisidir. Yoğun baslar, sürekli ritimler ve kendini tekrar eden sözlerle bu müzik tipi ön plana çıkmaktadır. Müzik türleri arasındaki karışımlara da bu dönemde oldukça fazla rastlanmaktadır. Günümüz trenleri arasında doğaçlama müzik de kendisine yer bulmaktadır. O an akla gelen kelimeler ile üretilen besteler çerçevesinde şekillenen bu tür müzikler, gün geçtikçe popülerliğini artırmaktadır. Menşei Kore olan K-Pop'da son dönem gençler arasında oldukça popüler hale gelmiştir. Yine aynı şekilde uzun yıllardan beri dünya üzerinde trend olan pop, rock ve R&B – HipHop gibi müzik türleri ve örnekleri de günümüzde de popülerliğini korumaktadır.